Amerikan Psikoloji Derneğine göre hipnoz, yüksek düzeyde konsantrasyonun, daha az düzeyde çevresel farkındalığın ve yüksek oranda telkinlerin olduğu zihinsel bir durumdur. İnsan beyninin farklı bilinç ve farkındalık düzeyleri vardır, hipnoz da beynin uyanık ve uykulu olduğu varyasyonlardan birinde doğal olarak gerçekleşir.
Her ne kadar zihnin rahatlamış ve gevşemiş olduğu uykuya benzese de hipnozda uyku hali yoktur, aksine bireylerde farkındalık mevcuttur. Genel kanının aksine bireyler, hipnoz sırasında tamamen uyanık kalır ve genellikle yaşadıkları deneyimleri anımsar. Hipnoterapist, kişinin dikkatini çekecek sözler, imgeler ve düşünceler kullanarak kişiyi trans benzeri bir duruma sokar. Film izlerken ya da kitap okurken farklı bir konuya dalmışsanız veya hayal kurmuşsanız ve o esnada yaptığınız aktivitenin farkında değilseniz hipnoz benzeri bir durum yaşadığınız anlamına gelir.
Hipnoz, genellikle birçok farklı amaç için kullanılır. Eğitimini almış bir sağlık uzmanı rehberliğinde hipnoz ağrıyı hafifletmede, otoimmün hastalıkları tedavi etmede, fobilerle mücadele etmede, sigara içmek ve aşırı yemek yemek gibi kötü alışkanlıkları tedavi etmede kullanılabilir.
Hipnoz, sihir veya büyü ile ilgisi olmayan bilimsel bir tekniktir. Hipnoz, kişinin iradesini manipüle etmek veya kontrol altına almak için kullanılmaz. Hipnotize olan kişi, hipnoz esnasında kendi kararlarını verebilir ve istemediğinde hipnoterapistin önerilerine uymama seçeneği vardır.
Kişi, kendi rızası ve isteği olmadıkça hipnotik transa girmez. Hipnozda kişinin zihni ele geçirilmez ya da kontrolü sağlanmaz. Hipnoz, kişinin daha yüksek bir farkındalık durumuna girmesine ve kendini daha rahatlamış hissetmesine yardımcı olur. Hipnoz terapisi, birçok tıbbi ve psikolojik durumun tedavisinde etkili bir yöntem olarak kullanılabilir. Hipnoz terapisi, bir uzman tarafından yönlendirilmeli ve terapinin süreci kişinin ihtiyaçlarına göre özelleştirilmelidir. Hipnoz, her zaman hatırlanamayan veya kontrol dışı bir duruma yol açmaz. Kişi, hipnoz sırasında ne olduğunu hatırlayabilir ve hipnoz sonrasında normal farkındalık durumuna geri dönebilir.
Hipnoterapi (hipnoz tedavisi), hipnoz kullanarak psikolojik, duygusal ve fiziksel sorunların tedavisinde kullanılan bir terapi yöntemidir. Hipnoterapi, zihinsel olarak olumlu telkinler göndererek ve olumsuz düşünceleri değiştirerek çalışır. Hipnoterapide, kişinin bilinçaltı zihni, daha esnek ve açık hale getirilir. Böylece terapist, kişinin kendi kaynaklarını kullanarak sorunları çözmesine yardımcı olur.
Hipnozun herhangi bir zararı söz konusu değildir. Dolayısıyla hipnozla kişinin sağlığının bozulması veya etkilenmesi gibi bir durum yoktur. Onaylı bir uzman eşliğinde son derece etkili ve faydalı bir yöntemdir.
Hipnozun etkisi, hipnoz yapılan kişiye ve terapi amacına bağlıdır. Hipnoz kalıcıdır, başarıya ulaştıktan sonra kişide ömür boyu etki bırakır.
Hayır, hipnoz bir uyku şekli değildir. Hipnoz, uykuya benzer bir durum olarak algılansa da uyku ile aynı şey değildir. Daha çok, bilinçaltına doğrudan erişim sağlamak için kullanılan bir tekniktir. Bu teknikte kişi, dikkatini bir konuya odaklayarak zihni açık ve uyanık bir durumda ve zihinsel olarak rahatlamış bir halde bulunur.
Hipnoz, genellikle isteğe bağlı bir süreçtir ve bir kişi hipnoza girmek istemediği sürece hipnoza girmesi mümkün değildir. Bir kişinin hipnoza girmesi için kişinin bu deneyimi yaşamak istemesi veya en azından açık bir şekilde rızası olması gerekmektedir. Ancak bazı durumlarda kişilerin hipnoza karşı direnci düşük olabilir.
Örneğin yoğun stres, duygusal travmalar veya ağrı nedeniyle bir kişinin bilinçli direnci azalabilir ve hipnoza girmesi daha kolay hale gelebilir. Ancak bu durumda bile kişinin hipnoza girmesine karar verme hakkı ve kontrolü vardır.
Hipnoz, bilinçaltına doğrudan erişim sağlayan bir tekniktir ve hipnoz sırasında kişinin zihni normalde olduğundan daha açıktır. Bu nedenle hipnoz sırasında söylenenler, kişinin zihninde daha fazla etkiye sahip olabilir. Ancak hipnoz sırasında söylenenlerin tamamen kabul edilmesi ve uygulanması zorunlu değildir.
Hipnozun amacı, kişinin bilinçaltına mesajlar göndererek olumlu değişiklikler yapmasını sağlamaktır. Dolayısıyla kişi, hipnoz sırasında duyduklarını kendi değerlerine, inançlarına ve hayat tecrübelerine göre değerlendirebilir ve kararlarını buna göre verebilir.
Hipnoz, bilinçaltına doğrudan erişim sağlayan bir teknik olsa da hipnoza giren bir kişi istemediği sürece sırlarını açıklamaz. Hipnoz, bir kişinin kontrolünü ele geçiren bir araç değildir ve kişinin hipnoz sırasında da kişisel sınırlarını koruma hakkı vardır.
Hipnoterapistin etik ilkeleri, kişilerin özel hayatına saygı duymayı ve kişinin sırlarını ifşa etmemeyi gerektirdiğinden hipnoz sırasında kişinin sırlarını açığa vurma konusunda herhangi bir risk bulunmamaktadır.
Hipnoz, geçici bir trans halidir ve hipnoza giren kişi, hipnoz durumundan istediği zaman uyanabilir. Bu nedenle hipnozdan uyanamama durumu söz konusu değildir.
Hipnoz nasıl yapılır sorusuna cevap olarak hipnoz, bir kişinin farkındalığının değiştirildiği ve zihinsel süreçlerin farklı bir şekilde çalıştığı bir durum olup kişinin dikkatini belirli bir şeye veya konuya odaklamasıyla oluşur.
Hipnoza girmenin temel koşulları şunlardır:
İsteklilik: Hipnoz, kişinin kendi iradesiyle yapabileceği bir şeydir. Hipnoza girmeden önce, kişinin hipnoza girmek istemesi ve istekli olması önemlidir.
Odaklanma: Hipnoz sırasında, kişiye bir şeylere odaklanması ve dışarıdaki diğer uyaranlardan kaçınması söylenir. Bu, kişinin hipnoza daha kolay girmesine yardımcı olur.
Hayal gücü: Hipnoz esnasında kişi, terapistin vereceği telkinleri dikkate alarak hayal gücünü çalıştırır.
Hipnotizabilite, bir kişinin hipnoza yatkınlığıdır. Bazı insanların diğerlerine göre daha fazla hipnoza yatkınlığı olabilmektedir. Hipnotizabilite seviyesi, hipnozun etkililiğini de etkileyebilir. Yüksek hipnotizabiliteye sahip kişiler, hipnozda daha derin bir trans durumuna girebilir ve daha fazla sonuçlar alabilmektedir.
Her insan hipnoz olmaz. Zekâ düzeyi düşük olanlar, hipnoz olmak istemeyenler, zihinsel rahatsızlık yaşayanlar, konsantrasyon güçlüğü çekenler hipnoz olmazlar.
Hipnoza yatkınlık bireyin kişilik özellikleri, inançları, yaşam deneyimleri, zekâ düzeyi, motivasyonu ve ruhsal sağlığı gibi faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterir.
Hipnoz genellikle lisanslı bir sağlık profesyoneli, psikiyatrist veya psikolog tarafından uygulanır. Bunların dışında tıbbi veya psikolojik bir durum için hipnoz tedavisi düşünen kişilerin öncelikle bir uzman ile görüşmesi önerilir.
Hipnoz sırasında geleceğe gitmek veya geleceği görmek mümkün değildir. Hipnoz terapisi genellikle mevcut sorunlara odaklanır ve geçmiş olayları ele alırken çocukluk anılarına gidip kişinin zihinsel ve duygusal durumunu düzeltmeyi amaçlar.
Hipnoz kişinin zihinsel durumunu değiştirse de gerçeklikten bağımsız olarak geleceği önceden görmek veya kehanette bulunmak söz konusu olamaz.
Hipnoz tedavisi ağırlıklı psikolojik veya davranışsal problemlerin tedavisinde kullanılır. Bununla beraber ağrı yönetimi, stres azaltma, bağımlılık tedavisi ve diğer sağlık koşullarının tedavisinde de etkili olabilir.
Hipnoz tedavisinin en sık kullanıldığı durumlar şunlardır:
• Fobiler ve kaygı bozuklukları,
• Uyku bozuklukları,
• Cinsel bozukluklar,
• Depresyon ve diğer psikolojik sorunlar,
• Kronik ağrı,
• Migren ve diğer baş ağrıları,
• Cilt hastalıkları ve kaşıntı,
• İrritabl bağırsak sendromu (IBS),
• Fibromiyalji ve diğer nörolojik hastalıklar,
• Sigara, alkol ve diğer bağımlılıklar vb.
Hipnoz tedavisinin kullanıldığı rahatsızlıklar ise şunlardır:
• Ağrı terapisi ve tedavisinde hipnoterapi
• Çocuklarda hipnoterapi
• Cinsel işlev bozukluklarının terapi ve tedavisinde hipnoz
• Madde ile ilişkili bozukluklar ve bağımlılık bozukluklarının terapi ve tedavisinde hipnoz (Sigara, alkol, madde vb. Bağımlılıklar)
• Yeme bozukluklarının terapi ve tedavisinde hipnoz
• Depresyon terapi ve tedavisinde hipnoz
• Yaygın anksiyete (kaygı) bozukluklarının terapi ve tedavisinde hipnoz
• Travma sonrası stres bozukluğu terapi ve tedavisinde hipnoz
• Disosiyatif bozukluklarının terapi ve tedavisinde hipnoz
• Uyku bozukluklarının terapi ve tedavisinde hipnoz
• Obsesif kompulsif bozukluklarının (OKB) terapi ve tedavisinde hipnoz
• Fobilerin terapi ve tedavisinde hipnoz
• Kekemelik terapi ve tedavisinde hipnoz
• Tiklerin terapi ve tedavisinde hipnoz
• Trikotilomani (saç yolma) terapi ve tedavisinde hipnoz
• Tiklerin terapi ve tedavisinde hipnoz
• Jinekoloji ve obstetride terapi ve tedavisinde hipnoz (Gebelik korku, bulantı ve kusmaları, düşük yapma korkusu ve ağrısız doğum, menopoz şikayetleri…)
• Hipnotik doğum uygulaması
• Kanser vakalarında hipnozun kullanımı
• İç hastalıklarda hipnozun kullanımı (Huzursuz bağırsak sendromu, yüksek tansiyon…)
• Solunum sistemi hastalıklarında hipnozun kullanımı (Astım…)
• Dermatolojik rahatsızlıklarda hipnoz kullanımı (Siğil, akne, aşırı terleme, kurdeşen, sedef hastalığı, rozasea..)
• Diş hekimliğinde hipnoz (Bruksizm, anormal gagging refleksi, korku, anksiyete ve fobik durumların yönetiminde…)
• Obezite tedavisinde hipnoz
• Sosyal fobi (sosyal anksiyete) terapi ve tedavisinde hipnoz
• Cerrahide hipnoz kullanımı (Anestezi, ameliyat sonrası mide bulantısı ve kusma, akkut medikal durumlar…)
Hipnoz, terapistin kişinin zihnine doğrudan erişerek psikolojik problemlerini çözmesine yardımcı olur. Hipnoz, bilinçaltına telkinlerle olumlu mesajlar gönderir ve zihni olumsuz düşüncelerden arındırır. Bu şekilde, kişinin kendi kaynaklarını kullanarak sorunları çözmesine yardımcı olur.
Hipnoterapistlik bir uzmanlık dalıdır. Klinik psikologlardan, hekim ve diş hekimlerinden oluşan hipnoterapistler lisanslı profesyoneller olup çeşitli sağlık koşullarının tedavisinde yardımcı olmak için farklı hipnoz tekniklerini kullanır.
Türkiye’de hipnoz ve hipnoterapi yasal olarak uygulanabilir. Ancak hipnoterapi uygulayan kişilerin Sağlık Bakanlığı tarafından onaylı bir sağlık kuruluşunda veya poliklinikte çalışması ve sağlık mesleği yasası kapsamında faaliyet göstermesi gerekmektedir. Hipnoz ve hipnoterapiyi klinik psikologlar, hekimler ve diş hekimleri yapabilir.
Hipnoterapistlerin, ilgili yönetmelikler kapsamında hastaların mahremiyetine ve gizliliğine saygı göstermesi ve meslek etiği kurallarına uygun hareket etmesi gerekir.
Hipnoz uygulaması sırasında uyulması gereken etik kurallar bulunmaktadır. Bunlar şunlardır:
• Rıza: Hipnoz uygulaması yapmadan önce hastalardan rıza alınması gerekmektedir. Hastalar, hipnoz uygulamasının yapılacağı konusunda tam olarak bilgilendirilmeli ve hipnoz uygulamasını kabul etmelidir.
• Mahremiyet: Hipnoz uygulaması sırasında hastaların mahremiyeti son derece önemlidir. Hipnoz uygulayan kişiler, hastaların özel bilgilerini gizli tutmalı ve mahremiyetlerine saygı göstermelidir.
• Güvenlik: Hipnoz uygulaması sırasında hastaların güvenliği sağlanmalıdır. Hipnoz uygulaması sırasında hastaların fiziksel sağlığına zarar vermeyecek şekilde hareket edilmelidir.
• Mesleki Etik: Hipnoz uygulayan kişiler, mesleki etik kurallara uygun hareket etmelidir. Bu kurallar, hastaların haklarını ve mahremiyetini korumayı, dürüstlüğü ve saygıyı içerir.
• Profesyonellik: Hipnoz, sadece yetkili ve eğitimli hipnoterapistler tarafından uygulanmalıdır. Hipnoz uygulayan kişiler, profesyonel bir tavır sergilemelidir.
• Yetkinlik: Hipnoz uygulayıcısı hipnozun nasıl çalıştığı, ne tür tekniklerin kullanıldığı ve kişinin ne tür sonuçlar bekleyebileceği konularında yetkin olmalıdır.
Hipnoz terapisi, kişinin zihinsel farkındalığını değiştirmek ve istenmeyen düşünce ve davranış kalıplarını değiştirmek için kullanılan bir tedavi yöntemidir. Hipnoz terapisi, bir uzman tarafından yönlendirilir ve kişinin ihtiyaçlarına göre özelleştirilir. Hipnoz terapisinde kullanılan bazı teknikler aşağıda verilmiştir:
• Derin Nefes Alma Tekniği: Hipnoz terapisi sırasında ritmik olarak derin nefes almak, kişinin rahatlamasına ve transa girmesine yardımcı olabilir.
• Görselleştirme Tekniği: Kişinin zihninde olumlu bir senaryoyu canlandırarak zihinsel imgeleme yapmasını sağlayan bir tekniktir. Hipnoz sırasında, kişiye birçok görsel yönlendirme yapılabilir. Örneğin, bir kişinin özgüvenini artırmak için hipnoterapist, kişinin kendisini başarılı bir sunum yaparken hayal etmesini isteyebilir. Bu yönlendirmeler kişinin zihinsel farkındalığını değiştirmesine ve istenmeyen düşüncelerden kurtulmasına yardımcı olabilir.
• Sözel İletişim: Hipnoterapist, kişiye olumlu ifadeler ve öneriler sunabilir. Bu ifadeler, kişinin zihinsel farkındalığını değiştirerek olumsuz düşüncelerden kurtulmasına yardımcı olabilir.
• Bedensel Algı: Kişi, hipnoz sırasında bedensel algısını değiştirebilir ve ağrıyı hafifletebilir.
• Öz Farkındalık: Kişi, hipnoz sırasında kendi zihinsel süreçlerini ve duygularını daha iyi anlayabilir. Bu, kişinin kendini tanımasına ve kendisini daha iyi yönetmesine yardımcı olabilir.
• Olumlama: Kişinin kendisi hakkında olumlu ifadeler kullanarak öz saygısını artırmasına yardımcı olan bir tekniktir. Kişi, hipnoz sırasında kendine olumlu telkinlerde bulunabilir. Bu telkinler, kişinin kendisini daha iyi hissetmesine ve istenmeyen davranışlardan kurtulmasına yardımcı olabilir.
Hipnoz terapisi, birçok psikolojik ve tıbbi durumda kullanılabilir. Örneğin, stres, kaygı, depresyon, kronik ağrı, yeme bozuklukları, bağımlılık ve fobiler gibi durumlarda etkili bir tedavi yöntemi olarak kullanılabilir.
Ancak, hipnoz terapisi herkes için uygun değildir ve sadece lisanslı bir uzman tarafından uygulanmalıdır.
Regresyon, kişinin hipnotik trans hâlinde geçmiş yaşantılarını hatırlamasına yardımcı olan bir terapi tekniğidir. Bu tekniğin amacı, kişinin geçmişte yaşadığı olayları yeniden hatırlamasını ve bu olayların kişinin mevcut sorunlarının kökeninde yattığını keşfetmesini sağlamaktır.
Regresyon terapisinde kişi, önce hipnotik transa sokulur. Daha sonra terapist, kişinin geçmiş yaşantılarını keşfetmesine yardımcı olmak için özel yönlendirmeler yapar ve sorular sorar.
Hipnoterapist, kişiyi transa sokarak bilinçaltına daha kolay erişim sağlar ve kişinin zihni geçmişe doğru yönlendirilir. Bu sırada kişi, geçmişteki olayları yeniden yaşar, hatırlar ve analiz eder.
Regresyon sırasında kişinin geçmişteki olayları daha ayrıntılı bir şekilde hatırlayabileceği ve hissedebileceği varsayılır.
Kişi, önceden unuttuğu veya bilinçaltında saklı kalmış olan anıları yeniden hatırlayabilir ve bu anıların günümüzdeki sorunlarının nedeni olduğunu fark edebilir.
Bu durumun bazı riskleri mevcuttur. Örneğin kişinin geçmişteki olayları yeniden yaşaması, duygusal anlamda zorluk oluşturabilir ve travmatik olayların tekrar yaşanması, kişinin stres veya kaygı düzeyini artırabilir. Bu nedenle, regresyon gibi tekniklerin yalnızca deneyimli bir hipnoterapist tarafından uygulanması önem arz eder.
Hipnoterapide yeniden işleme tekniği (hypnotic reprocessing technique), geçmişte yaşanmış travmatik deneyimleri işlemek ve bu deneyimlerin olumsuz etkilerini azaltmak için kullanılan bir hipnoterapi tekniğidir.
Hipnotik yeniden işleme tekniği, bilinçaltının doğal olarak sahip olduğu yeniden işleme ve öğrenme kapasitesine dayanır. Hipnozda HYT uygulaması sırasında kişinin zihni, olumsuz deneyimlere yoğunlaştırılır ve hipnoterapist, kişinin zihnindeki olumsuz duyguları ve inançları yeniden yapılandırmak için özel telkinler kullanır.
HYT’nin temel amacı, kişinin geçmişte yaşadığı travmatik olayların neden olduğu olumsuz düşünceleri ve davranışları değiştirmek, böylece kişinin hayat kalitesini artırmak ve olumsuz etkileri azaltmaktır.
HYT, kişinin zihnindeki olumsuz düşünceleri ve duyguları anlaması ve yeniden yapılandırması için güvenli ve etkili bir ortam sağlar.
Hipnotik yeniden işleme tekniği, özellikle post travmatik stres bozukluğu gibi travmatik deneyimlerin yol açtığı sorunların tedavisinde kullanılır.
Ancak hipnozda HYT gibi tekniklerin uygulanması bazı riskler taşıyabileceği için, yalnızca lisanslı bir hipnoterapist tarafından ve uygun koşullarda yapılmalıdır.
Hipnoterapi, normal şartlarda ilaç kullanmadan uygulanan alternatif bir tedavi yöntemidir. Hipnoz terapisi, kişinin zihnine doğrudan erişerek psikolojik problemleri çözmeye yardımcı olur. Bu nedenle, hipnoz tedavisinde ilaç kullanımı gerekli değildir.
Ancak bazı durumlarda hipnoz tedavisi, ilaç tedavisiyle birlikte kullanılabilmektedir. Örneğin anksiyete, depresyon ve diğer psikolojik sorunlarla ilgili olarak bazı durumlarda ilaç tedavisi de uygulanabilir.
Bu durumlarda ise hipnoz tedavisi, ilaç tedavisini tamamlayıcı bir tedavi olarak kullanılabilir. Hipnoterapide dikkat edilmesi gereken bir husus ise bazı yan etkileri olabileceğinden ilaç kullanımı, yalnızca bir uzman tarafından reçete edilmelidir.